سبک موسیقی جز
جَز (Jazz) یک ژانر موسیقی است که در جوامع آفریقایی – آمریکایی نیواورلئان، لوئیزیانا در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 با ریشه در بلوز (Blues) و رگ تایم (Ragtime) به وجود آمد. از دهه 1920 جَز به عنوان یکی از اشکال اصلی بیان موسیقی در سبک تردیشنال (Traditional) یا سنتی و موسیقی عامه پسند شناخته شده است. آکوردهای پیچیده، نت‌های غمگین، به کارگیری آوازها به صورت پرسش و پاسخ، استفاده از ضد ضرب، تغییرات داینامیکی وسیع، ضرب‌های کشیده و خرامان (سوئینگ Swing) و بداهه نوازی از مشخصه‌های سبک جَز هستند. جَز ریشه در هارمونی اروپایی و آیین‌های ریتمیک آفریقایی دارد. همان طور که جَز در سراسر جهان گسترش یافت، از فرهنگ‌های موسیقی ملی، منطقه‌ای و محلی استفاده کرد که باعث ایجاد سبک‌های مختلف شد.
جز نیواورلئان (New Orleans jazz) که در اوایل دهه 1910 آغاز شد ترکیبی از راهپیمایی گروه‌هایی با سازهای بادی برنجی، کوادریل‌های فرانسوی (Quadrille)، بیگین (Biguine)، رگ تایم و بلوز با بداهه نوازی چند صدایی جمعی است. در دهه 1930 گروه های بزرگ سوئینگ رقص محور و جیپسی جَز (Gypsy jazz) سبک‌های برجسته بودند. بی باپ (Bebop) در دهه 1940 ظهور کرد و جَز را از موسیقی عامه پسند قابل رقص به سمت یک موسیقی برد که برای نوازنده چالش برانگیزتر بود چون باید با سرعت بیشتری می‌نواخت و بداهه نوازی بیشتر مبتنی بر آکورد می‌داشت. کول جَز (Cool jazz) در اواخر دهه 1940 توسعه یافت و صداهای آرام‌تر و روان‌تر را معرفی کرد.
در اواسط دهه‌ی 1950 هارد باپ (Hard bop) طلوع کرد که معرف تاثیرات ریتم اند بلوز (R&B)، گاسپل (Gospel) و بلوز بر نوازندگی پیانو و ساکسوفون بود. در اواخر دهه 1950 فری جَز (Free jazz) توسعه یافت که نوازندگی خارج از ساختارهای رسمی را هدف قرار می‌داد. جَز راک فیوژن (Jazz-Rock Fusion) در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970 ظاهر شد و بداهه نوازی جَز را با ریتم‌های موسیقی راک (Rock)، سازهای الکتریکی و صدای صحنه بسیار تقویت شده ترکیب کرد. در اوایل دهه 1980 یک فرم تجاری از جَز فیوژن (Jazz Fusion) به نام سموث جَز (Smooth jazz) موفقیت‌آمیز شد و پخش قابل توجهی را از رادیو را به همراه داشت. سبک‌ها و ژانرهای دیگر مانند جَز لاتین (Latin jazz) و افرو- کوبایی (Afro-Cuban jazz) در دهه 2000 محبوب شدند.
منشا کلمه جَز به تحقیقات قابل توجهی منجر شده است و تاریخچه‌ی آن به خوبی مستند شده است. اعتقاد بر این است که مربوط به جسم است، یک اصطلاح عامیانه که قدمت آن به سال 1860 برمی‌گردد و به معنای روحیه، انرژی است. استفاده از این کلمه در زمینه موسیقی در اوایل سال 1915 در شیکاگو دیلی تریبون ثبت شد. تعریف جَز دشوار است زیرا طیف وسیعی از موسیقی را در طول بیش از 100 سال در برمی‌گیرد. تلاش‌هایی برای تعریف جَز از دیدگاه فرهنگ‌های موسیقی دیگر مانند تاریخ موسیقی اروپا یا موسیقی آفریقا صورت گرفته است.
نوازندگان و آهنگسازان زن نقش مهمی در در طول تاریخ جَز داشته‌اند. بتی کارتر (Betty Carter)، الا فیتزجرالد (Ella Fitzgerald)، آدلاید هال (Adelaide Hall)، بیلی هالیدی (Billie Holiday)، پگی لی (Peggy Lee )، ابی لینکلن (Abbey Lincoln)، آنیتا اودی (Anita O’Day)، دینا واشنگتن (Dinah Washington) و اتل واترز (Ethel Waters) به دلیل استعداد آوازی خود شناخته شده بودند ولی رهبران گروه، آهنگسازان و نوازندگان زن مانند لیل هاردین آرمسترانگ (پیانیست)(Lil Hardin Armstrong) ، والایدا اسنو (نوازنده ترومپت) (Valaida Snow)، ایرنه هیگین بوهام (Irene Higginbotham) و دوروتی فیلدز (Dorothy Fields) به عنوان ترانه سرا کمتر شناخته شده بودند. زنان در اوایل دهه 1920 شروع به نواختن سازهای موسیقی جَز کردند و در نواختن شهرت خاصی پیدا کردند. هنگامی که نوازندگان مرد جَز در طول جنگ جهانی دوم به خدمت گرفته شدند بسیاری از نوازندگان جَز زن در گروه‌ها جایگزین آن‌ها شدند. برخی از برجسته‌ترین بداهه نوازان و آهنگسازان گروه‌های موسیقی جَز زنان بوده‌اند.
جَز به سبک‌های فرعی زیادی تقسیم می‌شود که برخی از آن‌ها عبارتند از:
اسید جَز (Acid jazz)، کیپ جَز (Cape jazz)، چمبر جَز (Chamber jazz)، کراس اور جَز (Crossover jazz)، دیکسی لند (Dixieland)، سوئینگ، نو جَز (Nu jazz) و سموث جَز.
ساکسوفون (Saxophone)، ترومپت (Trumpet)، بیس (Bass)، درامز (Drums)، پیانو (Piano)، ترومبون (Trombone) ، گیتار الکتریک (Electric Guitar)، کلارینت (Clarinet)، کنترباس (Double Bass) و توبا (Tuba) سازهای معمول و مورد استفاده درسبک موسیقی جَز هستند.
چارلی پارکر (Charlie Parker)، جان کولترین (John Coltrane)، جو پس (Joe Pass)، جنگو راینهارت (Django Reinhardt)، هربی هنکاک (Herbie Hancock)، دوک الینگتون (Duke Ellingtone)، چارلز مینگوس (Charles Mingus)، استنلی کلارک (Stanley Clarke)، چت بیکر (Chet Baker)، مایلز دیویس (Miles Davis)، جیمی اسمیت (Jimmy Smith) و اسلاید همتون (Slide Hampton) تعدادی از بزرگترین موزیسین‌های سبک جَز هستند.
منابع: ویکی‌پدیا فارسی و انگلیسی
بدون دیدگاه