سینتیسایزر چگونه موسیقی را تغییر داد؟
در دنیای پرشتاب و خلاق موسیقی امروز، کمتر سازی به اندازه سینتی سایزر توانسته مرزهای صوت را جابجا کرده و نوآوری‌های بی‌شماری را به ارمغان بیاورد. از صداهای فضایی و علمی-تخیلی گرفته تا ضرباهنگ‌های کوبنده موسیقی الکترونیک و ملودی‌های خاطره‌انگیز فیلم‌ها، ردپای سینث‌سایزر در هر گوشه از موسیقی مدرن به چشم می‌خورد. اما سینتی سایزر چیست؟ و چگونه این ابزار الکترونیکی با قابلیت‌های بی‌حد و حصر خود، صنعت موسیقی را دگرگون کرد؟ در این مقاله از “مجله موسیقی آکورد”، به ماجراجویی در دنیای سینتیسایزر می‌رویم؛ از ریشه‌های تاریخی و اجزای تشکیل‌دهنده‌اش گرفته تا انواع مختلف آن و کاربردهای بی‌شمارش در ژانرهای گوناگون. هدف ما آشنایی عمیق‌تر شما با این ساز شگفت‌انگیز و درک چگونگی تغییر مسیر موسیقی توسط صدای سینتی سایزر است.
فهرست مطالب
برای مشاهده ویدیو از فیلترشکن استفاده کنید.
سینتی سایزر چیست؟
در ساده‌ترین تعریف، سینتیسایزر (Synthesizer که گاهی به آن سینث‌سایزر نیز می‌گویند) یک ساز الکترونیکی است که قادر به تولید طیف وسیعی از صداها و سیگنالهای صوتی است. برخلاف سازهای آکوستیک که صدا را با ارتعاش فیزیکی (مانند سیم یا هوا) تولید می‌کنند، سینتیسایزر صدا را به صورت الکترونیکی و با دستکاری سیگنالهای الکتریکی یا دیجیتال می‌سازد.
معنی سینتی سایزر از واژه “Synthesis” به معنای “ترکیب” یا “ساختن” می‌آید. این نام به قابلیت اصلی این ساز اشاره دارد: توانایی ترکیب و شکل‌دهی به عناصر صوتی پایه برای خلق صداهای جدید و منحصر به فرد. یک سینتیسایزر می‌تواند صداهایی را شبیه‌سازی کند که شبیه سازهای واقعی (مانند پیانو، گیتار یا سازهای بادی) هستند، یا صداهای کاملاً جدید و غیرطبیعی (مانند صداهای فضایی یا رباتیک) را تولید کند که هیچ ساز آکوستیکی قادر به تولید آن‌ها نیست.
تاریخچه سینتیسایزر: از آزمایشگاه تا استیج
تاریخچه سینتیسایزر داستانی از نوآوری‌های الکترونیکی و آزمایش‌های صوتی است که در اوایل قرن بیستم آغاز شد. پیشگامانی مانند لی دفارست با اختراع اودئون (Audion Piano) در دهه ۱۹۱۰ و لئو ترمن با ساخت ترمین (Theremin) در دهه ۱۹۲۰، گام‌های اولیه را برداشتند. این سازها نشان دادند که می‌توان با الکتریسیته صدا تولید کرد.
با این حال، نقطه عطف در تاریخ سینتیسایزر به دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ بازمی‌گردد. در این دوران، دانشمندان و مهندسان مانند هری اولسون (طراح RCA Mark II Synthesizer) و مهم‌تر از همه، رابرت موگ (Robert Moog) و دونالد بوکلا (Donald Buchla)، به توسعه سینتی سایزر آنالوگ ماژولار پرداختند. سینتی سایزر موگ که در اوایل دهه ۱۹۶۰ معرفی شد، یکی از اولین سینتیسایزرهای تجاری و قابل استفاده برای موسیقیدانان بود. این دستگاه‌ها به موسیقیدانان اجازه می‌دادند تا با قطع و وصل کابل‌ها، مدار صوتی را تغییر داده و صداهای پیچیده‌ای تولید کنند.
در دهه ۱۹۷۰، با ظهور سینتیسایزرهای پلی‌فونیک (چندصدایی) و مدل‌های از پیش سیم‌کشی‌شده (غیرماژولار)، این سازها برای عموم قابل دسترس‌تر شدند. مدل‌هایی مانند Minimoog و ARP Odyssey در استودیوها و صحنه‌های کنسرت جای خود را باز کردند. دهه ۱۹۸۰ شاهد انقلاب سینتی سایزر دیجیتال بود. یاماها DX7 (Yamaha DX7) با استفاده از سنتز FM، صدایی متفاوت و با کیفیتی جدید ارائه داد که در بسیاری از آثار پاپ آن دوران شنیده شد. این دوران شاهد اوج محبوبیت سینتی‌سایزرها در موسیقی پاپ، راک و فیلم بود.
از دهه ۱۹۹۰ به بعد، با پیشرفت کامپیوترها، سینتیسایزرهای نرمافزاری (Software Synthesizers) ظهور کردند که امکانات بی‌پایانی را با هزینه‌ای کمتر فراهم آوردند. امروزه، سینتیسایزر به ابزاری ضروری برای تولیدکنندگان موسیقی، آهنگسازان فیلم، و نوازندگان در سبک‌های مختلف تبدیل شده است.
اجزای اصلی سینتی سایزر
برای درک نحوه کار سینتیسایزر و توانایی آن در خلق صداهای متنوع، باید با اجزای اصلی سینتی سایزر آشنا شویم. هر سینتیسایزر، چه آنالوگ و چه دیجیتال، از بلوک‌های سازنده‌ی مشابهی تشکیل شده که به شرح زیر است:
اوسیلاتور یا مولد موج (Oscillator)
اوسیلاتور قلب تپنده هر سینتیسایزر است. این بخش سیگنالهای صوتی خام و اولیه را تولید میکند. اوسیلاتورها قادر به تولید انواع مختلفی از شکل موج‌ها هستند که هر کدام رنگ صوتی متفاوتی دارند:
- موج سینوسی (Sine Wave): خالص‌ترین شکل موج، بدون هارمونیک، شبیه صدای فلوت.
- موج مربعی (Square Wave): دارای هارمونیک‌های فرد، صدایی غنی و شبیه به کلارینت یا ارگ.
- موج دندانارهای (Sawtooth Wave): دارای تمامی هارمونیک‌ها، صدایی پر و روشن، شبیه سازهای بادی برنجی.
- موج مثلثی (Triangle Wave): شبیه موج سینوسی اما با هارمونیک‌های کمتر، صدایی نرم‌تر.
- نویز سفید (White Noise): شامل تمامی فرکانس‌ها به صورت تصادفی، برای تولید افکتهای صوتی.
فیلتر (Filter)
فیلترها وظیفه شکل‌دهی به رنگ صدا را بر عهده دارند. آن‌ها با حذف یا برجسته کردن فرکانس‌های خاص، صدای تولید شده توسط اوسیلاتور را تغییر میدهند. رایج‌ترین انواع فیلترها عبارتند از:
- Low-Pass Filter (LPF): فرکانس‌های بالا را قطع میکند و اجازه می‌دهد فرکانس‌های پایین عبور کنند. برای ایجاد صداهای نرم و تیره.
- High-Pass Filter (HPF): فرکانس‌های پایین را قطع میکند و اجازه می‌دهد فرکانس‌های بالا عبور کنند. برای ایجاد صداهای تیز و شفاف.
- Band-Pass Filter (BPF): تنها یک محدوده خاص از فرکانس‌ها را عبور می‌دهد و بقیه را حذف میکند.
تقویت‌کننده (Amplifier) و تقویت سیگنال در سینت
تقویت‌کننده، سطح صدای خروجی را کنترل میکند. این بخش تعیین میکند که صدا چقدر بلند یا آرام باشد. تقویت سیگنال در سینت در این مرحله انجام میشود تا سیگنال صوتی قابل شنیدن شود.
پوشش‌دهنده (Envelope Generator - EG)
پوشش‌دهنده (معمولاً ADSR مخفف Attack, Decay, Sustain, Release) نحوه تغییر حجم صدا را در طول زمان کنترل میکند. این چهار پارامتر تعیین می‌کنند که صدا چگونه شروع شود (Attack)، چگونه اوج گیرد و سپس کاهش یابد (Decay)، چقدر در حالت پایدار بماند (Sustain) و چگونه پس از رها کردن کلید محو شود (Release).
مدولاتور با فرکانس پایین (Low Frequency Oscillator - LFO)
LFO یک اوسیلاتور است که فرکانس بسیار پایینی دارد و برای ایجاد تغییرات مداوم و چرخه‌ای در سایر پارامترهای صدا (مانند زیر و بمی، حجم یا فیلتر) استفاده میشود. این بخش برای ایجاد ویبراتو، ترمولو یا سایر افکتهای متحرک بسیار مهم است.
نحوه تولید صدا در سینتیسایزر: خلق صوت از هیچ!
نحوه تولید صدا در سینتیسایزر یک فرآیند الکترونیکی یا دیجیتالی است که در آن صدا از پایه ساخته و شکل داده میشود:
- تولید موج خام: ابتدا اوسیلاتور یک شکل موج خام (مانند سینوسی، مربعی، دندانارهای) را تولید میکند. این موج پایه، فرکانس اصلی نت را تعیین میکند.
- فیلتر کردن: سپس این موج خام از طریق فیلتر عبور میکند. فیلتر فرکانس‌های خاصی را تقویت یا تضعیف میکند و به این ترتیب، رنگ و طنین (timbre) صدا را تغییر می‌دهد. این مرحله برای خلق صداهای منحصر به فرد حیاتی است.
- شکل‌دهی به حجم (Envelope): در این مرحله، پوشش‌دهنده (Envelope Generator) تعیین میکند که حجم صدا چگونه در طول زمان تغییر کند؛ از لحظه حمله (Attack) و اوج‌گیری تا محو شدن (Release).
- تقویت و خروجی: در نهایت، سیگنال صوتی از طریق تقویت‌کننده عبور کرده و به هدفون یا بلندگوها ارسال میشود.
- مدولاسیون: علاوه بر این، LFO و سایر ماژولاتورها می‌توانند به طور مداوم پارامترهای مختلف (مانند زیر و بمی یا کات‌آف فیلتر) را تغییر داده و حرکت و پویایی به صدا ببخشند.
این فرآیند، به موسیقیدان اجازه می‌دهد تا با دستکاری این پارامترها، از یک صدای پایه، هزاران صدای سینتی سایزر متفاوت و کاملاً جدید خلق کند.
سینتی‌سایزرها ابزارهایی هستند که شما را قادر می‌سازند تا صداهای درون ذهن خود را به واقعیت تبدیل کنید.
انواع سینتی سایزر
انواع سینتی سایزر بر اساس نحوه تولید و پردازش صدا به دسته‌های زیر تقسیم میشوند:
سینتی سایزر آنالوگ
سینتی سایزر آنالوگ از مدارهای الکترونیکی آنالوگ برای تولید و شکل‌دهی به صدا استفاده میکند. این نوع سینتی‌سایزرها به دلیل “گرمای” صوتی، غنای هارمونیکی و پاسخگویی ارگانیکشان شهرت دارند. بسیاری از موسیقیدانان معتقدند که صدای سینتیسایزرهای آنالوگ، به خصوص در بخش‌های بیس و پد (pad)، از عمق و شخصیت خاصی برخوردار است. با این حال، آن‌ها معمولاً گران‌تر، بزرگ‌تر و نسبت به تغییرات دما و رطوبت حساس‌تر هستند.
سینتی سایزر دیجیتال
سینتی سایزر دیجیتال صدا را با استفاده از پردازشگرهای دیجیتالی و الگوریتم‌های ریاضی تولید و دستکاری میکند. این نوع سینتی‌سایزرها انعطافپذیری بسیار بالایی دارند، می‌توانند صداهای بسیار متنوعی را تولید کنند، و قابلیت ذخیره و فراخوانی پریستها (Preses) را دارند. آن‌ها معمولاً ارزان‌تر، کوچک‌تر و پایدارتر از همتایان آنالوگ خود هستند. انواع مختلفی از سنتز دیجیتال وجود دارد، از جمله:
- سنتز FM (Frequency Modulation): مانند یاماها DX7، صدایی متالیک و پیچیده تولید میکند.
- سنتز Wavetable: از مجموعه‌ای از شکل موج‌ها (wavetables) استفاده میکند که می‌توان بین آن‌ها تغییر کرد.
- سنتز Sample-based (Rompler): از نمونه‌های صوتی ضبط شده سازهای واقعی استفاده میکند.
- سنتز Physical Modeling: تلاش میکند تا رفتار فیزیکی سازهای آکوستیک را شبیه‌سازی کند.
هیبریدی و نرمافزاری
- سینتیسایزرهای هیبریدی: این سینتی‌سایزرها ترکیبی از تکنولوژی آنالوگ و دیجیتال هستند و تلاش می‌کنند تا بهترین ویژگی‌های هر دو را ارائه دهند.
- سینتیسایزرهای نرمافزاری (Software Synthesizers / VSTi): این‌ها برنامه‌های کامپیوتری هستند که صدای سینتی سایزر را شبیه‌سازی می‌کنند. آن‌ها نیازی به سختافزار فیزیکی ندارند و می‌توانند بر روی لپ‌تاپ یا کامپیوتر اجرا شوند. این نوع سینتی‌سایزرها امکانات بی‌پایانی را با هزینه‌ای بسیار کمتر ارائه میدهند و بسیار محبوب هستند. سینتی سایزر سروم (Xfer Serum) یکی از محبوب‌ترین و قدرتمندترین سینتیسایزرهای نرمافزاری امروزی است.
کاربرد سینتی سایزر: از استودیو تا اجرا
کاربرد سینتی سایزر آنقدر گسترده است که تقریباً در تمامی ژانرهای موسیقی مدرن و فراتر از آن جای گرفته است:
تولید موسیقی الکترونیکی
سینتیسایزر ستون فقرات موسیقی الکترونیک است. از سبک‌های هاوس (House)، تکنو (Techno)، ترنس (Trance) و دابستپ (Dubstep) گرفته تا EDM و ambient، سینتی‌سایزرها برای ساخت بیس لاین‌های سنگین، لیدهای پرشور، پدهای فضایی، و افکتهای صوتی منحصربه‌فرد ضروری هستند. بسیاری از دی‌جی‌ها و تهیه‌کنندگان موسیقی الکترونیک، ساعت‌ها وقت خود را صرف طراحی صدا با سینتیسایزر می‌کنند.
ساخت موسیقی فیلم ها و بازی‌ها
سینتیسایزر به آهنگسازان فیلم و بازیهای ویدئویی ابزاری بینظیر برای خلق فضاهای صوتی منحصربه‌فرد می‌دهد. از صداهای علمی تخیلی و فضایی گرفته تا ایجاد هیجان، تنش یا آرامش، صدای سینتی سایزر می‌تواند احساسات عمیق و جوی خاص را در صحنه‌ها القا کند. بسیاری از موسیقی‌های متن فیلم‌های مشهور (مانند Blade Runner یا Stranger Things) به شدت به سینتیسایزر متکی هستند.
تنظیم کنسرت ها و اجراهای زنده
در اجراهای زنده، سینتی‌سایزرها نقش‌های متعددی ایفا می‌کنند. آن‌ها می‌توانند صداهای ارکسترال، سازهای بادی، سازهای زهی، و حتی سازهای کوبه‌ای را شبیه‌سازی کنند و به این ترتیب، نیاز به تعداد زیادی نوازنده را کاهش دهند. بسیاری از گروه‌های موسیقی پاپ و راک از سینتیسایزر برای افزودن لایه‌های صوتی غنی و افکتهای خاص به اجراهای خود استفاده می‌کنند. تنظیم کنسرت ها و ابعاد صوتی آن‌ها بدون سینتیسایزر امروزه تقریباً غیرقابل تصور است.
طراحی صدا و افکتهای صوتی
سینتیسایزر ابزاری قدرتمند برای طراحان صدا نیز هست. آن‌ها می‌توانند با استفاده از سینتیسایزر، افکتهای صوتی خاصی برای فیلم‌ها، بازی‌ها، انیمیشن‌ها و تبلیغات ایجاد کنند. از صداهای انفجار و لیزر گرفته تا صداهای موجودات فضایی و ماشین‌ها، پتانسیل سینتیسایزر در این زمینه بی‌پایان است.
سینتیسایزر نه پیانو است و نه ویولن. یک ساز جدید است که شما را به شیوه‌ای نو برای اندیشیدن دعوت میکند.
برندهای معتبر سینتیسایزر: بزرگان این صنعت
در طول تاریخ سینتیسایزر، شرکت‌های متعددی در توسعه و تولید این ابزار نقش داشته‌اند. برخی از این برندهاعبارتند از:
سینتی سایزر موگ (Moog)
بنیانگذار سینتیسایزر آنالوگ مدرن. محصولات موگ به دلیل صدای گرم، قدرتمند و کیفیت ساخت بالا شناخته شده‌اند. مدل‌هایی مانند Minimoog و Moog One افسانه‌ای هستند.
سینتی سایزر رولند (Roland)
یکی از برجسته‌ترین برندها در صنعت موسیقی الکترونیک. رولند در تولید سینتیسایزرهای آنالوگ (مانند Jupiter-8, Juno-60) و دیجیتال (مانند D-50) و همچنین درام ماشین‌ها (مانند TR-808, TR-909) نقش بسیار مهمی داشته است.
سینتی سایزر کرگ (Korg)
یکی دیگر از غول‌های صنعت. کرگ به خاطر نوآوری‌ها در سینتیسایزرهای دیجیتال (مانند M1) و همچنین ابزارهای کارآمد برای تولیدکنندگان موسیقی (مانند سری Volca) شهرت دارد.
سینتی سایزر یاماها (Yamaha)
یاماها با مدل DX7 خود در دهه ۱۹۸۰ انقلاب سنتز FM را آغاز کرد و در تولید سینتیسایزرهای دیجیتال قدرتمند و Workstationها (مانند Montage) پیشرو است.
سینتی سایزر نورد (Nord)
این برند سوئدی به دلیل سینتیسایزرهای قرمزرنگ و کیفیت صدای بینظیر در شبیه‌سازی سازهای آکوستیک (مانند پیانو و ارگ) و همچنین سنتز آنالوگ مجازی شناخته شده است.
سینتی سایزر سروم (Xfer Serum)
اگرچه یک برند سختافزاری نیست، اما سینتی سایزر سروم (Serum) به عنوان یکی از قدرتمندترین و محبوب‌ترین سینتیسایزرهای نرمافزاری (VST) در جهان شناخته میشود، به خصوص در ژانرهای EDM و Dubstep.
این برندها هر کدام به نوعی به تکامل و محبوبیت سینتیسایزر کمک کرده‌اند و صدای آن‌ها در بسیاری از آهنگ‌های مشهور تاریخ موسیقی به گوش می‌رسد.
تایم لاین تحولات سینتیسایزر
اولین آزمایش‌های الکترونیکی برای تولید صدا (مانند ترمن‌ووکس).
ظهور سینتیسایزرهای اولیه مبتنی بر لامپ‌های خلاء (مانند RCA Mark II).
رابرت موگ اولین سینتی سایزر آنالوگ ماژولار را معرفی کرد.
مینی‌موگ (Minimoog)، اولین سینتیسایزر قابل حمل و از پیش سیم‌کشی‌شده معرفی شد.
گسترش سینتیسایزرهای پلی‌فونیک (چندصدایی)؛ ظهور برندهایی مانند ARP و Oberheim.
انقلاب سینتی سایزر دیجیتال با یاماها DX7 (سنتز FM) و رولند D-50 (سنتز LA).
ظهور Workstationها (مانند Korg M1) که ترکیبی از سینتیسایزر، sequencer و افکت بودند.
توسعه سینتیسایزرهای نرمافزاری (VSTi) و افزایش قدرت کامپیوترها برای پردازش صدا.
ظهور سینتیسایزرهای هیبریدی؛ احیای محبوبیت سینتیسایزرهای آنالوگ؛ پیشرفت در سینتیسایزرهای نرمافزاری (مانند Serum).
پرسش‌های متداول درباره سینتیسایزر
سینتی سایزر آنالوگ از مدارهای الکترونیکی فیزیکی برای تولید صدا استفاده میکند که به آن “گرمای” صوتی خاصی می‌دهد. سینتی سایزر دیجیتال صدا را با پردازشگرهای کامپیوتری و الگوریتم‌های ریاضی تولید میکند که انعطافپذیری و قابلیت‌های ذخیره‌سازی بیشتری را فراهم میکند.
اوسیلاتور یا مولد موج اولین و اصلیترین بخش تولید صدا در سینتیسایزر است. این بخش سیگنالهای الکتریکی اولیه را در شکل موجهای مختلف (مانند سینوسی، مربعی، دندانارهای) تولید میکند که پایه و اساس تمامی صداهای بعدی هستند. بدون اوسیلاتور، هیچ صدایی تولید نمیشود.
این یک بحث طولانی در جامعه موسیقی است. سینتیسایزرهای نرمافزاری (مانند سینتی سایزر سروم) از نظر قابلیتها، تعداد پریستها، و انعطافپذیری بینظیر هستند و برای بسیاری از تولیدکنندگان موسیقی مدرن کافی و حتی برتر محسوب میشوند. با این حال، برخی از نوازندگان و مهندسان صدا، احساس “گرمای” آنالوگ و تجربه لمسی کار با سختافزار را ترجیح میدهند. هر دو ابزار جایگاه خود را دارند و انتخاب به نیازها و سلیقه فردی بستگی دارد.
نتیجه‌گیری
سینتیسایزر، این ابزار شگفت‌انگیز الکترونیکی، نه تنها نوع صدای موسیقی را تغییر داد، بلکه رویکرد ما به خلق و شنیدن صوت را نیز متحول کرد. از ایده‌های اولیه در آزمایشگاه‌ها تا تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی موسیقی الکترونیک و ساخت موسیقی فیلم ها، سینتیسایزر همواره در خط مقدم نوآوری‌های صوتی قرار داشته است. با اجزایی چون اوسیلاتور یا مولد موج و فیلترها که به آن توانایی خلق بی‌پایان صدای سینتی سایزر را میدهند، این ابزار به هنرمندان آزادی بی‌نظیری برای بیان خلاقیت خود بخشیده است. امیدواریم این مقاله در “مجله موسیقی آکورد” به شما در درک عمیق‌تر از سینتیسایزر و جایگاه بی‌بدیل آن در جهان موسیقی مدرن کمک کرده باشد.
بدون دیدگاه